Les- en studiemateriaal: Communicatie

Intro
Gomboom

Intro

Lees meer over de bomen, het doel en opzet van de les- en studiematerialen.

Elk thema kreeg een andere boom als introbeeld. De bomen zijn van de hand van Saar De Buysere. Het thema 'Communicatie' kreeg de gomboom als beeld. 

Met de boom van Saar De Buysere ging cartoonist René Krewinkel aan de slag. In samenwerking met Desiree Meulemans maakten we kaarten van de cartoons. Omdat beelden soms meer zeggen dan duizend woorden: klik hier voor de cartoon. De cartoon maakt deel uit van de DSiN-cartoonserie `Mixed Forest'.

"Zolang ik kan communiceren, ben ik niet eenzaam." zegt ons beeldend kunstenaar Ai Weiwei. Communicatie is dan ook een ontzettend belangrijk thema, een noodzaak tot een gevoel van 'belonging' en een voorwaarde tot inclusie.

"Connection is the energy that is created between people when they feel seen, heard and valued - when they can give and receive without judgement." Brené Brown

 

Het thema 'Communicatie' is altijd in ontwikkeling: we nodigen u uit om onze website mee gestalte te geven. U kan interessante artikelen, beelden, teksten doormailen naar Sofie.Sergeant@disabilitystudies.nl. Zo kan het materiaal groeien, ontwikkelen, vertakken en reageren op de steeds wijzigende context.

Voor ons communicatie- thema gaan we - samen met experten - op zoek naar beeldmateriaal, artikels, prezi´s, powerpoints en websites die kunnen inspireren en verhelderen.

Vanuit de boom 'Communicatie' verwijzen we graag naar de boom 'Universal Design for learning'. Universal Design betekent kort gezegd: ontwerpen voor iedereen. We houden pleidooi voor het vorm geven aan communicatie zodanig dat iedereen kan participeren. Hiertoe moet een omgeving gecreëerd worden waarin diverse vormen van communicatie - voor iedereen - een plaats kunnen krijgen. Beeld, muziek, video, dans, theater, woord, tekst, cartoon, aanraking, ... kunnen zo ingezet worden om contact te maken en dialoog vorm te geven. Het pleidooi voor multisensorieel contact en rijke dialoog is ook te lezen in Nu en straks.

Gedicht

De ballade van als dan

Ik dacht dat je wat zei

- jij hoort bij mij

was mooi geweest -

en buig me naar je toe,

maar hoe ik me ook 

hou, in jouw geval

noem ik het horten

van je adem de ballade

van als dan: ik ken er

onderhand de stilte

van - het is haast

dodelijk hoe jij naar

woorden zoekt als je

wit zeggen: dichterbij.

 

Bart Moeyaert

Uit: Gedichten voor gelukkige mensen, Uitgeverij Querido

Leren

Leren

Kennisplein Gehandicaptensector is een landelijk Nederlands digitaal podium waar professionelen in de ondersteuning van mensen met een beperking kennis en ervaring kunnen delen, met respect voor het bronmateriaal en met respect voor het eigenaarschap in het veld. De informatie is thematisch en op cliëntgroepen geordend. Je vindt er producten waar je direct mee aan de slag kan, maar ook verdiepingsliteratuur op thema en ook verhalen uit de praktijk, informatie over training, leerplekken en bijeenkomsten.

In communicatie gelden allerlei ongeschreven regels. Sommige mensen hebben problemen met deze ongeschreven regels, en hebben liever dat ze geëxpliciteerd worden. Immers, je kunt toch niet in het hoofd van een ander kijken? En hoe kun je weten hoe je je moet gedragen, als de regels daarvoor verborgen zijn? 

Er zijn ook mensen die ervan uitgaan dat je deze verborgen of ongeschreven regels maar gewoon moet weten of aanvoelen. En als je dat niet (automatisch) kunt, dan ben jij degene die een probleem heeft (althans volgens deze mensen, die hun manier van leren dan tot een soort norm verklaren). Maar mensen leren op allerlei manieren. Ook communiceren leren mensen op diverse manieren. De één kijkt daarbij naar het gedrag van een ander en doet dat na (imiteren, spiegelen), een ander hoort graag hardop uitgesproken in woorden hoe hij zich 'hoort' te gedragen of wat hij 'hoort' te zeggen en wat niet. Sommige mensen gebruiken hun ratio of verstand om langs deze weg te leren wat en hoe je geacht wordt te communiceren (de cognitieve of intellectuele weg). Anderen leren het meest door ervaring. Weer anderen gebruiken het liefst afbeeldingen of pictogrammen. 

Hulpwaaier 1001 verborgen regels

Hulpwaaier 1001 verborgen regels - prikkelarme, zwart-wit versie

De hulpwaaier is een verzameling van de belangrijkste en handigste verborgen regels.

Presenteren

Presentaties

  • Heeft u het ook gehad met die eindeloze Powerpointpresentaties? Dan moet u onderstaand filmpje eens bekijken. Op de laatste TEDxBrussels gaf John Bohannon zijn presentatie met als hulpmiddel … dans!

Lezen

Websites

Niet-sturende communicatie - Ries van den Nieuwenhuizen
Ries van den Nieuwenhuizen deelde met ons zijn materiaal ifv het thema 'communicatie' binnen het DSiN studie- en lesmateriaal.

  • Niet-sturende communicatie - Ries van den Nieuwenhuizen

     

  • Bijhorende documenten zie hieronder. Wat de boekjes betreft: die documenten kan je het best dubbelzijdig printen op 160 grams papier met de functie 'langs korte zijde draaien' .

 

Communicatie van/met mensen die niet horen - Corrie Tijsseling

Corrie Tijsseling werkt ook mee aan de ontwikkeling van het DSiN studie- en lesmateriaal mbt communicatie. 

Corrie Tijsseling schreef ons met onderstaande tekst en verwijzingne naar literatuur en ander materiaal:

"Gebarentalen zijn visueel-ruimtelijke talen. Gesproken talen zijn auditief-verbale talen. Beide talen gelden als volwaardige talen, dus beiden hebben een grammatica, syntaxis, lexicon. Het enige verschil is de modaliteit. Een gebarentaal is dus  geen alternatieve manier van communiceren. Gebarentalen zijn niet afgeleid van gesproken talen.
Er is niet 1 gebarentaal, er zijn honderden gebarentalen. In Nederland geldt de Nederlandse Gebarentaal, de NGT. Hier vind je een lijst van gebarentalen in de wereld. 

Men kan in de NGT net als in gesproken Nederlands op alle niveaus communiceren, over alle onderwerpen. Een illustratie hiervan is mijn proefschriftverdediging in de NGT. Onlangs legde een provinciale ambtenaar de eed in NGT af." 

 

  • Literatuur en websites: 

- https://www.nemokennislink.nl/publicaties/doof/
- wetenschappelijk onderzoek over Gebarentaal, uiteengezet in de NGT
- opleiding gebarentaalwetenschap UvA
- opleiding leraar/tolk NGT, HU
- Nederlands Gebarencentrum
- dovenschap, landelijke belangenorganisatie van doven en/of gebarentaligen
- Nederlandse Dove Jongeren, voor dove en/of gebarentalige jongeren
 

  • Hulpmiddelen in de communicatie voor mensen voor wie auditief-verbale communicatie (gesproken communicatie) niet toegankelijk is (dus: doven en slechthorenden):

- AVA, spraakherkenningsapp
- Google Translate app, werkt ook met spraakherkenning
- telefoonbemiddeling
- alle tekstuele mogelijkheden: sms, whatsapp, ...

 

Boeken

Artikelen

Gedichten

Peter Verhelst, over resoneren: in Koor: een keuze uit de poëzie (1987-2017)

 

We hadden een licht soort

gezang moeten worden en dat werden we maar niet

zoals we hadden voorzien of verzon iemand van ons toch als eerste

 

dat een vorm van iets of iemand

hier had kunnen staan

 

voor ons, de overblijvers, de achtergeblevenen

en dat die een hand op onze keel legde.

 

Wie ben je, schreeuwden we.

Wie ben je, schreeuwde het in ons gezicht

 

Hoe jammer

dat het zolang duurde (hoeveel sloegen er

over de rand) eer we begrepen dat het niet ging

om de gezangen, maar om het trillen te voelen.

Dat wij het zelf waren in een kring,

de handen op elkaars keel

 

en nog langer voor we wisten

dat dit ons zingen zou worden:

we hebben getrild om aan wie of wat ook

 

die trilling te hebben doorgegeven,

onverrichterzake,

 

maar wel onze liefste, kleine, juichende onverrichterzake
 

 

 

Lezen: Bestanden

Microsoft Office document icon de_inhoud_en_de_eindtermen_basis_nsc-december_2015_word97.doc
Microsoft Office document icon non-directive_communication_booklet_2_word97.doc
Microsoft Office document icon nsc-boekje_2016_word97.doc
PDF icon Luisterkaart
PDF icon Inspiratiewaaier 'Hoe betrek je mensen met een licht verstandelijke beperking in het gemeentelijke beleidsproces?'
Kijken

YouTube

Film en video (overige)

  • Filmgedichten in gebarentaal - Bewogen
     
  • Documentaire 'Nu en straks' van Joke Nyssen over het beeldboek van Saar De Buysere en Sofie Sergeant. Thema's: kwaliteit van leven, omgaan met ziekte en keuzes, communicatie met mensen met een verstandelijke beperking.
     
  • In 2016 werd bij de Vlaamse acteur Michel Van Dousselaere afasie vastgesteld. Hij verliest, letterlijk, zijn taal. Zijn vrouw Irma Wijsman maakt daar een documentaire over. In deze video wordt Michel gevolgd, samen met hun vriend en collega Dirk Van Dijck, tijdens de opname van Michels laatste monoloog. De documentaire was te zien op het DSiN-congres 'The art of belonging' 2017. De acteur en zijn vrouw waren ook aanwezig op de vertoning tijdens het congres. 
     
  • Kortfilms van Julia Pot
     
  • The Wheel of Consent, Betty Martin: over aanraken en aangeraakt worden
     
  • The language of being human: "Poet Ali reveals how the idea of "language" goes far beyond a lexicon of words, communicating universal experiences like love, laughter and loneliness-- and serving as a portal to cultures, feelings and thoughts that unite us all."

Beeldmateriaal

  • Beeldboeken: Sofie Sergeant en Saar De Buysere creëren samen met experten in het werkveld beeldmateriaal. 'Dingske', 'Nu en straks' en 'Achter de rouw' zijn in eerste instantie gecreërd in functie van de dialoog met mensen met een verstandelijke beperking. De tijd en de ervaring wijzen uit dat de beeldboeken ook voor veel andere mensen ondersteunend kunnen zijn in de dialoog. Denk hierbij aan mensen met psychische kwetsbaarheden, kinderen, jongeren, anderstaligen en mensen die het moeilijk vinden om over delicate/existentiële thema's via het woord zich uit te drukken. 
    • Het beeldboek 'Dingske' gaat over dementie. 
    • Het beeldboek 'Nu en straks' gaat over palliatieve zorg.  Naar aanleiding van dit beeldboek kwam er de documentaire 'Nu en straks' van Joke Nyssen over ziekte en keuzes, communicatie met mensen met een verstandelijke beperking
    • In de doos 'Achter de rouw' wordt de invloed van rouw op de acht levensdomeinen (QOL - Schalock) uitgetekend en in grote puzzelstukken vorm gegeven.
       
  • Pinterest over 'Communicatie'
     
  • Spannend beeldmateriaal:
  •  Expositie Mijn Gezicht. Een reizende tentoonstelling over slechtziendheid. 
     

  • Apple is requesting the addition of emoji to better represent individuals with disabilities. Currently, emoji provide a wide range of options, but may not represent the experiences of those with disabilities. Diversifying the options available helps fill a significant gap and provides a more inclusive experience for all. Download new emoji's here.

Cartoons

Met de boom van Saar De Buysere ging cartoonist René Krewinkel aan de slag. In samenwerking met Desiree Meulemans maakten we kaarten van de cartoons. Omdat beelden soms meer zeggen dan duizend woorden: klik hier voor de cartoon. De cartoon maakt deel uit van de DSiN-cartoonserie `Mixed Forest'.

Kijken: Bestanden

Image icon Cartoon Communicatie met kubussen
Image icon Cartoon Snuffelstage
Image icon Cartoon Communicatie en Verbinding
Image icon What can I do? ... You're doing it.
Image icon Charles Barsotti - Language
Horen

Audio

  • Kommilfoo: Kom hier dat ik u draag
     
  • Georgian singers imitate Duduki instrument in an incredible polyphony: Samen musiceren zonder instrument
     
  • ZAZ in het liedje 'Le long de la route': Car l'autre n'est que le reflet de ce qu'on se met à couvert . Songtekst.
     
  • Andrea van Beek: Duets with Jim :

    Een indringend duet tussen moeder en zoon. Trailer.

    Een muzikale dialoog tussen sopraan Andrea van Beek en haar zoon Jim, een jongen met een ernstig meervoudige beperking. Jim kon niet lopen en ook niet praten, maar maakte wel prachtige geluiden. Andrea nam deze geluiden op en vroeg componisten een duet te schrijven voor haar en haar zoon.

    Elke compositie belicht een ander aspect van hun leven samen en is in een andere muzikale stijl: van modern klassiek en furieuze opera tot lichtvoetige jazz en intieme singer-songwriter.

    Samen met basklarinettist Gareth Davis en Jim (op tape) zingt Van Beek over haar strijd met de werkelijkheid en over het vinden van schoonheid. Haar verhaal gaat over de pijn een kind te krijgen dat zwaar gehandicapt is, de noodzaak om anders naar het leven te gaan kijken, de eenvoud van onvoorwaardelijke liefde, de lol van het dagelijks leven en de hardheid van de dood.

    Recensie.

 

Voelen

Betekenis

Interpretaties, associaties en betekenissen die opdagen bij 'de gomboom' of 'eucalyptus':

  • De gomboom of eucalyptus behoort tot de mirtefamilie. De gomboom is in allerlei opzichten een 'zinnelijke boom'. Alle eucalyptussoorten beschikken over immer ruisende (gehoor), groenblijvende (visueel) en aromatische geur bladeren. De eucalyptusbloemen bevatten heerlijke nectar en worden tot de beste honingplanten ter wereld gerekend (smaak). De eucalyptus heeft vaak ook de kenmerkende afschilferende bast (tast). De bladeren zitten vol aromatische olien (geur, tast). De link naar 'zintuigen' is snel gelegd. In onze samenleving communiceren we vaak heel snel en heel verbaal mondeling en schriftelijk. Voor een groep mensen in onze samenleving is deze snelle en verbale communicatie niet mogelijk en niet begrijpelijk. Vandaar dat het belangrijk is voor deze groep en inspirerend en verruimend is voor iedereen om op zoek te gaan naar alternatieve vormen van communicatie.
    Betekenisvol contact, multisensorieel contact betekent dat je openstaat, dat je je wil inleven, en dat je niet bang bent om je eigen zintuigen te gebruiken (tast, ogen, neus, mond, oren).
     
  • De gomboom en het effectief gommen wordt dankbaar ingezet in de cartoon.
Doen

Spel en Actie

  • Inspiratiewaaier: hoe betrek je mensen met een licht verstandelijke beperking in het gemeentelijke beleidsproces

    Contactpersonen: Shahrzad Nourozi en Anne Lucassen
    Movisie, kennis en aanpak van sociale vraagstukken. a.lucassen@movisie.nl | www.movisie.nl
     

  • Possibilize" "The Art of Possibilizing: to think and act in possibilities, in every situation."

    Sencity:   music event for deaf and hearing people

    Workshop: Body Language with deaf trainers
     

  • Zijn bij Carlijn: Zelfkennis opbouwen en vasthouden via een spel, het woord en het beeld. 

     

  • Margo Huisman: Poppen voor volwassenen

     

  • ‘EMB Hi Sense’ app:
    Doelstellingen van de app:
    • verhogen van sensitiviteit voor mensen met ernstig meervoudige beperkingen (EMB)
    • door een hogere mate van sensitiviteit en responsiviteit krijgen mensen met EMB meer eigen regie

       

  • Geroezemoes
    Een interactief spel voor slechthorende kinderen en jongeren
     
  • De kletsborden: 

    "Kletsborden is het resultaat van een samenwerking tussen mensen met en zonder een licht verstandelijke beperking. Gedurende 1,5 jaar zijn we als ontdekkingsreizigers met elkaar opgetrokken. Allemaal hebben we nieuwe dingen geleerd. Over elkaar en over hoe we in het leven staan. We hebben gelachen, we hebben onszelf kwetsbaar gevoeld en grenzen verkend. Spannend was het zeker. Ook zijn er vriendschappen ontstaan.

    Tijdens het samenwerken leerden we veel van het contact met elkaar. Daarom hebben we een spel gemaakt dat draait écht contact maken. Tijdens het Kletsborden neem je de tijd voor elkaar. Je stelt elkaar vragen. Je bekijkt het leven eens door de ogen van een ander. Je praat niet alleen, maar gaat ook samen op ontdekkingsreis.

    Dat wat je leert in het spel kun je gebruiken in je eigen leven. Zo oefen je bijvoorbeeld met complimenten geven of met ruzie maken. Dit levert grappige en soms emotionele situaties op, net als in het echte leven. We dagen je uit om ook na het spelen eens een gekke vraag aan een ander te stellen. Of iemand even écht aan te kijken.

    We hebben Kletsborden zo gemaakt dat iedereen op zijn of haar manier kan leren. Er zijn verschillende type kaarten: van makkelijk tot moeilijk, van grappig tot serieus en van denken tot doen. Je ervaart dat alle mensen beperkingen hebben. En dat alle mensen mogelijkheden hebben. In dit spel mogen die er allebei zijn."

  • Dialooggroep Zeist introduceert DIALOOG IN KLEUR waarbij mensen met en zonder een verstandelijke beperking samen een schilderij maken over een thema wat hen allebei raakt in hun leven.

Technologie

  • Ebb: Sofie Sergeant ontwikkelde samen met René Krewinkel een app voor tablet en computer. Deze app helpt je om te praten over wat jij belangrijk vindt in het leven. Dit doe je op basis van beelden die bij jou passen of die je zelf hebt gemaakt. Je kan belangrijke thema´s en diepere betekenissen in beeld uitdrukken. De app heeft aandacht voor talent en zorgt ervoor dat iemand zijn sterktes kan laten zien. De app is beschreven in het hoofdstuk "De dialoog ondertiteld met beelden' in het boek 'Disability Studies in de Lage Landen.' De app is gratis downloadbaar via Google Play & Apple Store.
     
  • Woord- en beeldverhaal maken: Beeldend communiceren met jongeren met een LVB. "Betere ondersteuning op weg naar een succesvol leven voor jongeren met een licht verstandelijke beperking die een strafbaar feit hebben gepleegd. Dat was de drijfveer om de werkwijze ‘Woord & Beeldverhaal in de forensische zorg’ te ontwikkelen. De werkwijze is onderdeel van de oplossingsgerichte benaderingswijze binnen de jeugdreclassering ‘Signs of Success’."
     
  • Harteklap: Rouw en verliestherapeute geeft - anoniem - gratis online hulpverlening via haar website. 
     
  • Story App Beyond Words
     
  • Mikxs:
    • "Mikxs is een bedrijf dat creatieve oplossingen bedenkt voor activiteiten waar mensen met een auditieve of visuele beperking niet zonder meer aan kunnen deelnemen.
      Mikxs werkt en denkt niet vóór deze mensen, maar mét deze mensen. Door te luisteren naar en te praten over hun behoeftes komen we tot de beste oplossing: een ultieme ervaring waarbij de beperking geen beperking meer is en iedereen optimaal kan genieten."
    • Een gevoel van zwart: Documentaire over blinde kunstenaar George Kabel.
       
  • Taktila: kleuren voelen

(Beeldvormings)campagnes

Organiseren

Doen: bestanden

Image icon Poppen voor volwassenen, Margot Huisman
Discussiëren

Discussiegroepen en fora

Doen

Onderzoek

Colofon

Contact

Het is voor ons een uitdaging om elke boom up to date te houden. Gelukkig worden we hiervoor bijgestaan door een team van betrokkenen bij elke boom. Het gaat om experts, mensen met  kennis en/of ervaringsdeskundigheid mbt het thema. Dankzij hen blijven we scherp en kunnen we blijvend aanvullen.

Als u tips heeft voor extra betrokkenen, ziet u zelf iets dat niet (meer) klopt of wilt u iets aanvullen: heel graag via sofie.sergeant@disabilitystudies.nl.

We willen met onze les- en studiematerialen niet volledig zijn: dat is eenvoudigweg niet mogelijk. Soms moet je de brug bouwen terwijl je erover loopt en dat is wat we proberen doen. 

Betrokkenen

Ries van den Nieuwenhuizen
Els Cokelaere
Andrea van Beek
Annelotte Verhaagen
Carlijn Odijk
Sanneke Duijf
Corrie Tijsseling
Isabel De Waele