Les- en studiemateriaal: Verstandelijke beperking

Intro

Intro

De term ‘ verstandelijke beperking’ verwijst naar problemen op het vlak van cognitieve mogelijkheden én adaptieve vaardigheden. Deze mogelijkheden en vaardigheden interfereren met vele activiteiten binnen het dagelijkse leven. De verstandelijke beperking ontstaat voor de leeftijd van 18 jaar. Onder cognitieve vaardigheden zien we domeinen als probleem oplossen, redeneren en leren. Deze cognitieve vaardigheden kunnen we meten aan de hand van een IQ test. IQ-scores tot en met 70 wijzen op een verstandelijke beperking. Onder adaptieve vaardigheden verstaan we conceptuele, sociale en praktische vaardigheden. De combinatie van moeilijkheden met cognitieve en adaptieve vaardigheden, komt voor bij mensen met een verstandelijke beperking.

Het interdisciplinaire vakgebied disability studies bestudeert disability als complex maatschappelijk verschijnsel. Disability studies gaat ervan uit dat begrippen die gebruikt worden - zoals ‘beperking’, ‘handicap’, ‘disability’ - sociale constructies zijn, waarvan de betekenissen onderhevig zijn aan veranderingen in tijd, plaats en context. Ook de term 'verstandelijke beperking' is een sociale constructie, een afspraak. Het label 'verstandelijke beperking' gaat gepaard met veel kans tot (zelf)stigma en discriminatie.

Disability studies is gericht op de emancipatie van mensen met beperkingen. Disability studies heeft tot doel bij te dragen aan de voorwaarden voor een inclusieve samenleving en het daarbij behorende beleid. Het gaat hier om alle levensterreinen, zoals vrije tijd, wonen, scholing, werk en gezondheid.  Ook mensen met een verstandelijke beperking willen we vanzelfsprekend betrekken in alle mogelijke rollen. Hiervoor moeten we contexten scheppen waar openheid is: waar mensen welkom zijn en waar de communicatie helder, eenvoudig en niet louter verbaal wordt vormgegeven.

Elk thema kreeg een andere boom als introbeeld. De bomen zijn van de hand van Saar De Buysere. Alle thema's zijn nog in ontwikkeling (en zullen nooit af zijn). U kan interessante artikelen, beelden, geluidsfragmenten, film, teksten doormailen naar Sofie.Sergeant@disabilitystudies.nl. Zo kan het materiaal groeien, ontwikkelen, vertakken en reageren op de steeds wijzigende context.

Met de bomen van  de hand van Saar De Buysere ging cartoonist René Krewinkel aan de slag. In samenwerking met Desiree Meulemans maakten we kaarten van de cartoons. De cartoons worden gebundeld in de DSiN-cartoonserie `Mixed Forest'. Er is nu ook een cartoon gemaakt bij de beuk, bij het thema 'verstandelijke beperking': klik hier voor de cartoon.

 

 

Over de boom

Een beukenboom is een grote, sterke boom. Het is een boom die door zijn gladde en dunne stam gevoelig is voor de zon maar mits een goede omgeving kan een beuk tot 46 meter hoog worden. Voordat je de vruchten ervan kunt gebruiken, moet je heel wat moeite doen. Een okkernoot doe je open en je kunt er direct van eten. Terwijl een beukennootje een stekelige buitenkant heeft. Je zal eerst contact met het beukennootje moeten maken om de stekelige schil te verwijderen. Wanneer deze weg is, begint het echte werk. Je zal met veel geduld het nootje uiteindelijk kunnen openen, en genieten van al wat te bieden heeft. Dit verwijst dan ook voor ons naar mensen met een verstandelijke beperking, met de juiste ondersteuning in een welkome context zijn ze net als andere mensen tot veel in staat op gebied van wonen, werken, vrije tijd en relaties.

 

 
Gedicht

Mensenrechten

Ik voel me thuis

Recht om alleen te zijn

Mijn ogen spreken mensenrechten uit

De sterren dansen mee

Mensen met een beperking

Kom uit jullie kot

En droom!

Spreek het uit!

Als de zon lacht proef ik de vrijheid van het leven!

Rock for specials: iedereen heeft recht

Om eens tussen de sterren te dansen

Mensen met een beperking, breek uit!

 

Kom uit je kot!

Mensen recht is dromen om op vakantie te gaan

Laat de zon je hart vullen

Mensen met een beperking zijn burgers zoals iedereen

Laat het niet alleen een mooi droom zijn!

 

Didier Peleman

 
Leren

Leren

  • Kennisplein
    Op deze site is ontzettend veel informatie te vinden over verschillende beperkingen waaronder ook ‘licht verstandelijke beperking’ en ‘verstandelijke beperking’. De site bevat informatie over methodieken, allerlei nuttige links en applicaties als ook praktijkverhalen.
    Deze site bevat zeer veel informatie over de verstandelijke beperking. Het aanbod aan informatie is zeer divers én als lezer kun je eenvoudig de informatie zoeken die je nodig hebt. De site is overigens bereikbaar voor een groot publiek gaande van ouders, geïnteresseerden tot hulpverleners en docenten. Via deze site kan je ook eenvoudig in contact komen met vele andere sites die informatie bieden.

  • Inclusie in de gemeente
    In dit document vindt je 5 handreikingen terug voor professionals en 5 handreikingen voor gemeenten, om de inclusie in hun gemeente te verbeteren.De verschillende tips and tricks worden concreet gemaakt door allerhande voorbeelden en citaten van mensen met een verstandelijke beperking. De inclusiegedachte komt sterk naar voren in dit document en het biedt directe richtlijnen om het effectief te implementeren in de praktijk. Daarnaast worden allerlei extra documenten en bronnen aangeboden waar de geïnteresseerde mee aan de slag kan. Het is een overzichtelijk en gestructureerd document.
     
  • Meedoen en Meetellen
    Dit document bevat richtlijnen om de participatie van mensen met een verstandelijke beperking te verbeteren. Duidelijk en gestructureerd document wat in begrijpelijke taal bepaalde maatschappelijk tendensen, zoals de vermaatschappelijking van zorg aankaart. Er worden praktijkverhalen gebruikt om de situaties te schetsen en deze worden dan aangevuld met vragen aan de hulpverlener. Deze vragen, om meer inzicht te krijgen in de situatie, samen met de concrete tips, bieden handvatten om concreet aan de slag te gaan met mensen. De verschillende verhalen zijn zeer divers, zodat er niet één bepaald stereotiep naar voren komt. De participatie gedachte komt sterk naar voren.
     
  • Zorgwelzijn.nl
    Op deze site staan verschillende congressen, blogs en artikels over verschillende onderwerpen binnen de zorg. Ook het thema verstandelijke beperking komt aan bod. Deze site geeft een zeer rustige en gestructureerde indruk. Naast dat er bronnen te vinden zijn naar allerlei feiten informatie, primeren ook de ervaringsverhalen op de site. De verschillende blogs en ervaringsverhalen geven een kijk in ervaringsdeskundigen hun leven wat zorgt voor een breed en divers beeld wat in grote mate de stereotypen tegen gaat. Via het zoekvenster kan je eenvoudig zoeken op de term verstandelijke beperking.
 

Methoden

  • Methodieken: We vinden op de site een grote lijst terug met allerlei methodieken die kunnen ingezet worden voor mensen met een verstandelijke beperking ( en anderen). Dit biedt voor professionals/studenten een duidelijk overzicht. Daarnaast is er ook een luik waar de nieuwste tendensen/thema’s worden besproken zodat de site ‘bij’ blijft.
     
  • Gentle Teaching: Toelichting van de Gentle Teaching visie op het werken met met mensen met een verstandelijke beperking. Ondanks dat Gentle Teaching niet als een kant en klare methode kan gezien worden biedt GT een interessant kader waardoor ook een team/groep houvast heeft en op eenzelfde lijn kan denken/werken. Het is een visie die mogelijkheden biedt voor de ondersteuning, hierbij vertrekkend vanuit het individuele en unieke in een persoon.
 
Presenteren

Presentaties

  • Presentatie gemaakt door Sofie Sergeant (2015) over Intellectual Disability vanuit DS-perspectief. Ter voorbereiding van het college lazen studenten dit artikel van Biklen, Kliewer en Petersen: At the end of ID
     

  • Verstandelijke beperking: PowerPointpresentatie over de historiek, prevalentie en diagnostische kenmerken van een verstandelijke beperking. Deze powerpoints geven minder het Disability-Studies-perspectief weer.

  • Personal Outcomes Scale: schaal voor de beoordeling van de individuele kwaliteit van bestaan.
    De Personal Outcomes Scale is een schaal die in veel voorzieningen wordt gebruikt. Deze presentatie geeft uitleg over de theorie, de principes en geeft weer de inhoud van de POS weer en hoe het gebruikt kan worden in een organisatie.

 

 
Lezen

Websites

  • LFB: "De LFB is de landelijke belangenorganisatie dóór en vóór mensen met een verstandelijke beperking. We komen op voor de belangen van mensen met een beperking. Wij praten met beleidsmakers en politici. Wij geven begrijpelijke informatie. Wij organiseren bijeenkomsten, trainingen en workshops. Wij maken mensen sterker en laten van ons horen!"
 

Blogs

  • Blogs van Onze nieuwe toekomst. Hier vertellen mensen met een beperking over hun levensverhalen.
     
  • Mijn zonen zijn niet ziek ze hebben gewoon een verstandelijke beperking.
    Ervaringen van een moeder & haar advies aan andere ouders. In deze bron wordt de ervaringsdeskundigheid van de moeder centraal gesteld. Ze gaat via haar ervaringen advies geven aan andere gezinnen die in een soortgelijke situatie zitten. De ervaringsdeskundigheid van de moeder is ook belangrijk om in beeld te brengen, omdat zij ook te maken krijgen met zaken waar gezinnen met typisch ontwikkelende kinderen niet mee te maken krijgen.
 

Boeken

NL

  • Inclusief verhalend werken met mensen met een verstandelijke beperking : een gids voor professionals en beleidsmakers. - Dominiek Lootens en Thijs Tromp. Dit boek geeft concrete handvatten voor professionals en beleidsmakers om inclusief verhalend aan de slag te gaan.
     
  • Sociale inclusie: mensen met een verstandelijke beperking en kwaliteit van bestaan: succes- en faalfactoren - Hans Kröber en Hans Van Dongen. Dit boek gaat over de rol van zorgorganisaties in de inclusie van mensen met een verstandelijke beperking.
     
  • Vanzelfsprekend? : bejegening en de zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen - Aartjan Ter Haar en Sandra Overbeek
    Veel beginnende hulpverleners voelen zich onzeker wanneer ze voor het eerst een persoon met een verstandelijke beperking gaan ondersteunen. Dit boek geeft een mooie basishouding aan voor de ondersteunen van mensen met een verstandelijke beperking.
     
  • Ouderschap onder druk: ouders en hun kind met een verstandelijke beperking. - Erik De Belie en Geert Van Hove.
    Dit boek gaat over de ervaringen van ouders en wat ze doormaken wanneer ze een kind met een verstandelijke beperking krijgen.

ENG

 

Tijdschriften

 

 

Artikelen

 

Gedichten

  • Gedichtenbundel Didier Peleman: Blijf wie je bent

  • Dag taart op de tafel
    Bundel van gedichten van mensen met een verstandelijke beperking over het thema plezier. De 156 gedichten zijn een selectie uit het grote aantal inzendingen voor ‘Het Andere Gedicht’, de landelijke poëziewedstrijd voor iedereen met een verstandelijke handicap vanaf 12 jaar.
    Deze bundel bevat heel wat gedichten geschreven door mensen met een verstandelijke beperking. Omwille van auteursrechten, vernoemen we de volledige bundel in plaats van er een gedicht uit te halen. Het thema ‘plezier’ leek ons ook een positieve noot om vanuit te vertrekken.

 
Kijken

YouTube

 

Film en video (overige)

 

 

Beeldmateriaal

 

 

Cartoons

Met de boom van Saar De Buysere ging cartoonist René Krewinkel aan de slag. In samenwerking met Desiree Meulemans maakten we kaarten van de cartoons. Omdat beelden soms meer zeggen dan duizend woorden: klik hier voor de cartoon. De cartoon maakt deel uit van de DSiN-cartoonserie `Mixed Forest'.

 

Kijken: Bestanden

Image icon Cartoon 'verstandelijke beperking'
Horen

Audio

- Nederlandstalige podcast over technologie/podcasts en het verband met zelfstandiger leven van mensen met een verstandelijke beperking

- Engelstalige website met overzicht van podcasts over het thema 'intellectual disabilities'

- Nederlandstalig radio- interview: "Op het werk en in het onderwijs krijgen mensen met een licht verstandelijke beperking nog altijd te maken met problemen. Hun beperking wordt vaak niet herkend of zelfs erkend door leerkrachten of werkgevers, staat in een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Lisa Putman van het SCP licht het rapport toe en Andries Lever van de Vereniging LFB, voor en door mensen met een beperking, legt uit wat hij tegenkomt."

 
Voelen

Betekenis

Een beukenboom is een grote, sterke boom. Het is een boom die door zijn gladde en dunne stam gevoelig is voor de zon maar mits een goede omgeving kan een beuk tot 46 meter hoog worden. Voordat je de vruchten ervan kunt gebruiken, moet je heel wat moeite doen. Een okkernoot doe je open en je kunt er direct van eten. Terwijl een beukennootje een stekelige buitenkant heeft. Je zal eerst contact met het beukennootje moeten maken om de stekelige schil te verwijderen. Wanneer deze weg is, begint het echte werk. Je zal met veel geduld het nootje uiteindelijk kunnen openen, en genieten van al wat te bieden heeft. Dit verwijst dan ook voor ons naar mensen met een verstandelijke beperking, met de juiste ondersteuning in een welkome context zijn ze net als andere mensen tot veel in staat op gebied van wonen, werken, vrije tijd en relaties.

 

 
Doen

Spel en Actie

 

 

Technologie

 

 

(Beeldvormings)campagnes

 

 

Organiseren

  • De LFB is de landelijke belangenorganisatie dóór en vóór mensen met een verstandelijke beperking. Ze komen op voor de belangen van mensen met een beperking. Zij praten met beleidsmakers en politici. Zij geven begrijpelijke informatie. Zij organiseren bijeenkomsten, trainingen en workshops. Zij maken mensen sterker en laten van ons horen!
     

  • Mensen met een verstandelijke beperking willen mee doen. Het ‘VN-verdrag voor mensen met een beperking’ en de WMO helpen om mee te doen in de maatschappij.  Gerard Nass ondersteunt mensen bij hun emancipatie. Samen werken aan empowerment (sterker worden) helpt om dingen te veranderen.

     

 

Werken

 

 
Discussiëren

Discussiegroepen en fora

 
Doen

Onderzoek

 

Gerelateerd onderzoek

 
Colofon

Contact

Het is voor ons een uitdaging om elke boom up to date te houden. Gelukkig worden we hiervoor bijgestaan door een team van betrokkenen bij elke boom. Het gaat om experts, mensen met  kennis en/of ervaringsdeskundigheid mbt het thema. Dankzij hen blijven we scherp en kunnen we blijvend aanvullen.

Als u tips heeft voor extra betrokkenen, ziet u zelf iets dat niet (meer) klopt of wilt u iets aanvullen: heel graag via sofie.sergeant@disabilitystudies.nl.

We willen met onze les- en studiematerialen niet volledig zijn: dat is eenvoudigweg niet mogelijk. Soms moet je de brug bouwen terwijl je erover loopt en dat is wat we proberen doen. 

 

 

Betrokkenen

  • Masterstudenten UGent Disability Studies

    • Pauline Aelterman

    • Sharon Blomme

    • Roosmarijn den Dikken

    • Sofie Van den Plas 
       

  • Henriëtte Sandvoort
  • Geert Van Hove
  • Sofie Sergeant