Op 2 november 2023 vond in het Theater Flint Amersfoort de afsluiting van het project Jongeren INC van FNO plaats. De boeiende uitspraken tijdens de panelsessies stonden pal tegenover de onderdelen waarin weinig rekening werd gehouden met de diversiteit aan beperkingen van het publiek. Daardoor werden mensen buitengesloten terwijl er juist over het belang van inclusie werd gepraat. Het was een noemenswaardige middag in Amersfoort die opnieuw heeft laten zien dat niet alle evenementen, die zich inzetten voor inclusie en diversiteit, ook daadwerkelijk inclusief zijn.
Het programma van Jongeren INC heeft als doel dat alle jongeren met een chronische aandoening of beperking naar wens en vermogen mee kunnen draaien in een inclusieve samenleving. Welke systeemveranderingen zijn nodig om jongeren met een chronische ziekte of beperking net zo mee te laten draaien als hun leeftijdgenoten?
Op basis van de uitnodiging was het ons als gasten niet duidelijk dat het bij het hele project specifiek om jongeren met een beperking of chronische aandoening ging, dat werd eigenlijk pas gedurende de bijeenkomst zelf duidelijk. Het was deels een aangename verrassing die ervoor zorgde om met een andere blik naar de middag te kijken. Onze verbazing begon eigenlijk al bij de titel van het event - Samen is leuker - die impliceert dat het leven van jongeren (met een beperking) eigenlijk niet leuk kan zijn en daarom leuk gemaakt moet worden.
Laten we met een kritische blik vanuit Disability Studies naar een aantal onderdelen van de middag kijken:
Het programma begint in een donker verlichte zaal waar dagvoorzitter Eva Eikhout ons begroet en het openingsspel 'Over de Streep' aankondigt. Ik ervaar de sfeer in de zaal door de lichten als onprettig en overweldigend waardoor ik me moeilijk open kan stellen voor het spel zelf. Gezien de samenstelling van de deelnemers en de aard van het spel lijkt dit niet de best gekozen opening om een middag over inclusie en samenwerking te openen.
Even later mogen we plaats gaan nemen in een ander deel van de theaterzaal. Het voelt als een opgelegde beloning die we krijgen omdat we zo goed mee hebben gedaan met het spel. Als snel valt een volgend struikelpunt op: de stoelen waarop we gaan zitten staan erg dicht bij elkaar, het is onmogelijk om geen contact met je directe buren te hebben. Juist voor prikkelgevoelige mensen is deze setting een uitdaging die het lastig maakt om nog op een nieuwsgierige manier naar het programma te luisteren. Gezien de grootte van de zaal is de keuze om de stoelen zo dicht op elkaar te zetten dan ook niet goed te begrijpen.
Na het eerste programmaonderdeel, een gesprek over de bewustwording van inclusie voor jongeren, volgt er een lezing door de Vlaamse "geluksprofessor" Leo Bormans over de essentie van geluk. Hij begint zijn lezing met de woorden dat hij probeert om zijn lezing van 2 uur in de 45 minuten, die hij in dit programma heeft gekregen, te stoppen. Gedurende zijn lezing is het inderdaad duidelijk dat hij zijn best doet om een twee uur durende lezing in minder dan de helft van de tijd te houden. Hij faalt hierin niet alleen door de hoge snelheid waarin hij praat, ook op andere punten is zijn lezing tamelijk ontoegankelijk voor het aanwezige publiek. Het gebruik van gepixelde stock foto's is dan nog het minst opvallend in een rijtje van punten die het op momenten lastig maken om zijn gedachten te volgen. Zo verwijst hij veel naar de afbeeldingen in zijn presentatie, maar beschrijft hij er helaas geen enkele van, een kleine stap die zijn lezing ook voor mensen met een visuele beperking toegankelijker zou maken. De hele presentatie is opgebouwd op de tien pijlers van geluk maar door de gejaagdheid waarin hij deze presenteert is het helaas met tijden lastig om zijn boodschap volledig te volgen. Daarnaast gebruikt hij onnodig veel Engelse woorden en quotes die makkelijk naar het Nederlands vertaald hadden kunnen worden om de lezing ook qua taal net iets toegankelijker te maken. Bormans heeft het over duurzaam geluk en dat hoop een keuze is. Het is verbazingwekkend om dit soort uitspraken te doen voor een groep waarvan het merendeel hoogstwaarschijnlijk met beperkingen of chronische aandoeningen leeft en daar vast niet bewust voor heeft gekozen.
Na de presentatie van Bormans volgt een gesprek tussen Laurentien van Oranje (voorzitter van de programmacommissie van Jongeren INC), Nadya Aboyaakoub-Akkouh (wethouder bij de Gemeente Amersfoort), Luuk Westbroek (Young Professional bij SWOM) en Laura Bij (member Buzinezzclub) over het project waar het allemaal om draait: Jongeren INC. Het gesprek gaat niet alleen over het project zelf maar ook over inclusie en micro-agressies in het dagelijks leven. Zo maakt Laurentien van Oranje de verrassende vergelijking dat zij als prinses ook te maken heeft met micro-agressies waarin mensen veronderstellen dat zij weten welke ervaringen zij als prinses wel of niet heeft gehad. Het is interessant dat zij haar situatie probeert te vergelijken met die van mensen met een Disability. Wethouder Aboyaakoub-Akkouh geeft aan dat het bij inclusie belangrijk is om met een holistische blik naar een persoon te kijken om diegene beter te kunnen begeleiden. Ook Laura Bij haakt hierop in wanneer ze zegt dat het belangrijk is om niet alleen naar diploma's en certificaten te kijken maar naar de persoon zelf met al hun kwaliteiten en levenservaring.
Aansluitend aan het gesprek geven Peter de Jong en Florin Joosse een muzikaal intermezzo waarbij de Jong begint met een verhaal over zijn zoon dat helaas door zijn continu gitaar-getokkel nauwelijks te verstaan is. De ode aan zijn zoon is een prachtig idee, maar in de praktijk blijkt het vooral voor slechthorende mensen minder goed te werken.
De middag wordt afgesloten met een video waarin 'razende reporter' Esmée Kroon een bundel, het manifest, met de inzichten van het project Jongeren INC overhandigt aan een aantal sleutelpersonen in het proces van het project.
De middag in Amersfoort was voor mij een leerzame ervaring omdat ik ervan uitging dat een bijeenkomst dat draait om inclusiviteit ook daadwerkelijk inclusief is. De bijeenkomst heeft echter laten zien dat dat niet het geval hoeft te zijn. Ik kan alleen maar hopen dat hier in de toekomst meer rekening mee wordt gehouden.
Auteurs:
Jo Haas
Lotte van den Berg en
Pieter