Wie voor het eerst met mij kennismaakt, moet even wennen. Mijn armen zien er anders uit. Ze zijn korter dan normaal. Mijn ellebogen buigen niet en mijn polsen krijg ik niet recht. Bouwfoutje. Iemand moet de eerste keer razendsnel schakelen. Hij krijgt onverwachte informatie te verwerken. Daar moet hij vervolgens iets van vinden. Gaat hij er wel of niet iets over zeggen tegen mij? En hoe geeft hij mij eigenlijk een hand? Dat kan allemaal in één tel door zijn hoofd gaan.
Ik weet dat. Ik ben er elke keer getuige van. Om de ander tegemoet te komen steek ik meestal mijn arm duidelijk naar voren. Dat vergemakkelijkt het pakken van mijn hand. Ik stel mij voor, kijk hem of haar belangstellend aan, zeg verder even niets en zie wel wat er komt. Want er komt altijd iets. Soms ondoordacht of onhandig en regelmatig ontwapenend. Bijvoorbeeld toen ik een saunacabine inliep waar één man in zat. Hij verschoot zichtbaar toen hij mij zag. Het was even stil, toen zei hij: “Ik ben pianist.” Het ging hem niet om mij, maar om zijn eigen besef dat er een leven kan bestaan met kromme handen. En dus zonder pianospelen, zijn passie. Daar mag je wel even van schrikken, lijkt me. Het ijs was meteen gebroken, voor zover dat mogelijk is in zo’n hete saunacabine.
Een kleuter die mij bij de ingang van de supermarkt zag, riep: “Wat een armen, net hijskranen!” “Die zou jij ook wel willen hebben, zeker?” vroeg ik. “JAAH!” verstond ik nog net terwijl hij zijn karretje met oranje vlaggetje de winkel in duwde richting het zuivelschap. Ik was voor hem alweer voorbij.
Niet letterlijk ingaan op de woorden die ik hoor, heb ik als kleuter van mijn moeder geleerd. Ze vertelde me dat mensen dingen kunnen zeggen waar ik geen antwoord op hoef te geven als ik daar geen zin in heb. Ze zei ook dat iemand die zegt: “Jij bent raar” eigenlijk bedoelt: “Joh, ik schrik. Ik moet even wennen.” “Zie het maar als een reactiefoutje, door die schrik”, zei ze.
Vrijheid en rust
Deze manier van kijken heeft mij enorme vrijheid bezorgd. Ik kan kiezen of ik de ander wel of niet help in zijn gewenningsproces. Want het hóeft niet. Ik ben niet degene om wie het op dat moment draait. Voel mij niet aangevallen. Ga mij niet verdedigen. Ik ervaar geen druk om de ander op te voeden. Dat geeft mij de ruimte om onbevangen in het gesprek te staan. En rust. Ook voor de ander, die de ruimte krijgt om zich te herpakken. Die wijze levensles, daar ben ik mijn moeder nog steeds heel dankbaar voor.
Margriet van Kampenhout
Margriet van Kampenhout (1954) heeft haar eigen bureau Argenta Consult. Zij coacht professionals in het bedrijfsleven op het gebied van succesvol communiceren en samenwerken. Daarnaast coacht ze personen die net als zij zelf een beperking hebben, bij het leiden van hun eigen leven. In het verlengde daarvan adviseert ze organisaties bij het scheppen van kansen voor mensen met een handicap. Margriet geeft inzichten en praktische handvatten die het samen leven met beperkingen makkelijker maken.